ሃገራዊ ዋዕላ ብህጹጽ ክግበር ኣብ ዝድለየሉን ዝጥለበሉን ዘሎ ግዜ፤ እቲ ትማሊ ቀዳም 10-17-2020፡  ብናይ ጀበርቲ ሰልፊ፤ ሰልፊ ናህዲ፡ ተወዲቡ፡ ንፉሉያት ሸነኻት ዓዲሙ ዝተኻየደ ኣኻባ/ኮንፈረንስ ብዙሕ ሕቶታት ይልዕል ኣሎ። እቲ ኣኸባ፡ ማዕረ 100 ዝኾኑ ዝተሳተፈዎ፡ ብዙም ዝተኻየደ መጽናዕታዊ ጽሑፋትን እማመን ዘቕረበ ኣኸባ፡ ሰልፊ ኣልናዳ ዝተባህለ ናይ ጀበርቲ ሰልፊ እዩ ዓዲምዎ። ሰልፊ ኣልናህዳ፤ ኣባል ናይቲ ኣብ ኣዋሳ ዝቖመ ሃገራዊ ባይቶ እዩ። ብምንገዲ ሃገራዊ ባይቶ ኣቢሉ ክኣ፡ ኣባል ናይቲ ዓቢ ትጽቢት ዝግበረሉ ናይ 6 ፖለቲካዊ ሓይልታት ልፍንቲ እዩ። ንኸምዚ ዝኣመሰለ ስፍሓትን ኣገዳስነትን ዘለዎ ኣኸባ፤ ንምንታይ ኣል ናህዳ ባዕሉ ንበይኑ ፍልይ ኢሉ ንዝተውሰኑ ዓደመ ሰዲዱ  ክውድቦ መሪጹ ሃገራዊ ባይቶን ልፍንቲ 6 ውድባትን ክሓትዎ ዘለዎም ጉዳይ እዩ ።
 

" ኩሎም ደለይቲ ፍትሕን፡ ናይ ኤርትራውያን ናይ ለውጢ ሓይልታት" ?

ኣዲኣ ገዲፋስ ሓትንኣ ትናፍቕ

ግርማይ የማነ tzinaat@gmail.com
ርያድ ስዑዲ ዓረብ
ዓለም በብግዚኡ ኣሰቃቂ ዝኾኑ ተፈጥርኣዊን ሰብ- ሰርሖ ሓደጋታትን ከጋጥማ ብቀጻሊ ንዕዘብ ኣሎና። ባህርያዊ ሓደጋታት ከም ድርቂ፣ምንቅጥቃጥ መሬት፣ ህቦብላ፣ ባርዕን ወራር ኣምበጣን ወ.ዘ.ተ. ዝብሃሉ እዮም። ሰብ-ሶርሖ ሓደጋታት ድማ ውግእ፣ ብልሽውና፣ሕማቕ ምሕደራ፣ ኣድልዎን ንሕብረተሰብ ብሃይማኖትን ዓሌትን ምክፍፋል ዝኣመሰሉ እዮም።

እዞም ክልተ ዓይነት ሓደጋታት ሃገራት ምስ ደረጃ ምዕባሌኤን መፍትሕን መግትእን ይገብራሉ እየን። ንኣብነት ኣብ ሕቡራት መንግስታት ኣሜርካ በብዓመቱ ካብ ሓደ ግዜ ንላዕሊ ህቦብላን ምንዳድ ሰፋሕቲ ሕዛእቲ ኣግራብን እንዳተኸስተ ብምልዮናት ዝግመት ንብረትን ሂወት ኣሽሓት ህዝብን ይቀዝፍ እዩ። መንግስቲ ኣሜርካ በቲ ዘለዎ ቁጠባዊ ሓይሊ ነቲ ዝወረደ ዕንወት ንምሕዋዩ ብዙሕ ጸገም የብሉን።

ብኻልእ ሸነኽ ኣብ ሱሉስ ዓለም ባህርያውን ሰብ-ሰርሖ ሓደጋታትን ዘውርዶ ዕንወት፣ ሃገራት ነብሰን ኪኢለን ከም'ቲ ዝድለ በይነን ኮይነን ሽግራተን ክፈትሓ ኣጸጋሚ እዩ። ስለ'ዚ ማሕበረሰብ ዓለም ሓገዝ ንክገብረለን ጻዊዒት ብምግባር ሽግራተን ክፈትሓ ይፍትና። ኣብ'ዚ ምስ ማሕበረ-ሰብ ዓለም ዝግበር ምትሕግጋዝ ክልተ ገጽ ሒዙ እዩ ዝቀርብ።

እቲ ቀዳማይ ገጽ ዋላ'ኳ ነቲ ዘለካ ሽግር ዘቃልል እንተኾነ ባዕልኻ ጺዒርካ ነብስኻ ከይተማሓድርን ዉሉፍን ጉዙእን ናይ ምጽወታ ኮንካ ክትነብር ይገብረካ። ሓደ ህዝቢ ብምጽወታ ዝነብር እንተኾይኑ ውሽጣዊ መደባቱ ባዕሉ ክሰርዕን ከካይድን ከማሓድን ኣይኽእልን እዩ። እቶም ሓገዝ ዝህብኻ ተጽዕኖታት ስለዝገብሩልካ ንውሽጣዊ ጉዳያትካ ባዕሎም የማሓድርዎን የማእዝንዎን- በዚ ድማ መደባት ለቃሕ የዋዱዱልካ። ስለ'ዚ እታ ሃገር ብሰንኪ ዘለዋ ዕዳ ዳግማይ ኣብ ስዉር መግዛእቲ ትኣቱ፣ ሃብትን ጸጋታት እታ ሃገር ድማ መኽፈሊ ዕዳ ስለዝኸውን እታ ሃገር ድማ ብነጻ ከምድላዮም ንክብዝብዝዋ ዕድል ይኸፍተሎም።

ኤርትራ ሃገርና ኣብ'ዚ እዋን'ዚ ኣብ መኸተ ኣንጻር ወራር ኣንበጣን ኮሮና ቫይረስን ትርከብ ኣላ። ኣብ'ዚ ናይ መኸተ ግዜ መንግስቲ ዓበይቲ ምድላዋት ብምግባር ህዝቢ ብሕማም ኮሮና ከይመውት፣ ሓረስቶት ሃገርና ድማ ብወራር ኣንበጣ ምህርቶም ከይጠፍእን ከቢድ ጻዕሪ ይገብር ኣሎ። እዚ መደብ ድማ ህዝቢ ኤርትራ ኣብ ውሽጥን ኣብ ወጻእን ዝነብር ኢድን ጓንትን ብምኻን ነዚ ኣዕናዊ ለባዳን ወራር ኣንበጣን ንምምካት ብትብዓት ይሰርሑ ኣለዉ። ክሳብ ሕጂ ድማ ዘሐብን ዓወታት ተመዝጊቡ ኣሎ፣ እቲ ኩነታት ግን ፈጺሙ ጠፊኡ ክብሃል ኣይካኣልን እዩ። ስለ'ዚ ነፍሲ-ወከፍ ዜጋ ኩሉ ግዜ ከምዝሓለፈ ድልው ብምዃን ጉቡኣቱ ክገብር ይግባእ።

ወራር ዕስለ ኣንበጣን ሕማም ኮቪድ 19 ክሳብ ሕጂ ካብ ጎረባብቲ ሃገራት ማለት- ኢትዮጵያ፣ የመን፣ ሱዳንን እዩ ዝመጸና ዘሎ። ዋላ ንሕና ዓድና ኣጽኒዕና እንተሓዝና ተደጋጋሚ ወረራታት ናይ'ዚ ክስተት ቀጻሊ እዩ ዘሎ። ኣብ ከምዚ ኩነታት ብደረጃ ሃገራትን ዞባን እንታይ እዩ ክግበር ዘለዎ። ከም'ዚ ዓይነት ሽግራት ብተናጸል ዝፍታሕ ኣይኮነን። ሃገራት ብክልታኣውን ዞባውን ምርድዳእ መፍትሒ ክናደየሉ ኣለዎ።

ሓደ ካብ'ቲ መፍትሒ ተባሂሉ ብተበግሶ ፕረሲደንት ኢሰያስ ኣፈወርቂ ዝተመስረተ ኢጋድ ብሰንኪ ተጻብኦታት ወያነ ኣብ ልዕሊ ሃገረ ኤርትራ ገበናት ዝፈጸመ፣ ሕጂ ተዳኺሙ ብዙሕ ውጺኢታዊ ስራሕ ይሰርሕ የሎን። ንቀጻሊ ግን እዚ ወድብ ምምሕያሽ ብምግባር ንመፍትሒ ሽግራት ዝጠቅም መደባት ክገብር ኣለዎ። ካልኣይ ኣብ ሰብዓታት ንወራር ኣንበጣ ንምምካት ተባሂሉ ዝቖመ ውዳቤ ነይሩ። ናይ ምብራቕ ኣፍሪካ ምክልኻል ኣንበጣ ( DLCO-EA) ተባሂሉ ዝፍለጥ ነፈርትን ኣድላዩ መሳርሕን ዝውንን ዝነበረ ማእከላይ መደበሩ ኣብ ኣስመራ ነይሩ። ድሕሪ ደርጊ ኣብ ስልጣን ምምጽኡ ሃለዋቱ ኣጥፊኡ ይርከብ። እዚ ትካል እንደገና ተወዲቡ ስርሑ ክቅጽል ዝሓሸ እዩ። እንተዘይኮይኑ ከምዚ ሕጂ ኣብ ክልል ትግራይን ወሎን ዝርኤ ዘሎ ወራር ኣንበጣ ክሳብ ክንደይ ኣሸጋሪ ምኻኑ ኣድላይነት ናይ ከም'ዚ ዝእመሰለ ሓያል ውዳቤ ኣገዳሲ እዩ።
ካልእ ነዚ ኩነታት ዘጋድዶን ባህርያት ወያነ ብሕጊ ተቀይድካ ዘይምኻድ እዩ። ክልል ትግራይ ምስ ማእከላይ መንግስቲ ዘለዎ ምስሕሓብብ መጀመርታ ንህዝብ ትግራይ ቀጺሉ ድማ ንህዝቢ ኢትዮጵያን ኤርትራን ሓደገኛ እዩ። እዚ ሕጂ ኣብ ክልል ትግራይን ዎሎን ተኸሲቱ ዘሎ ወራር ኣንበጣ ኣዝዩ ሓያል እዩ። ከም እንዕዘቦ ዘለና ድማ ኣብ ብዙሕ ከባብታት ትግራይን ዎሎን ዝነበረ ኣዝርእቲ ሙሉእ ብሙሉእ ስለዝዓነወ ህዝቢ ኣብ ሕማቅ ኩነታት ኣሎ። ነበርቲ ናይዚ ዝተጠቅዐ ቦታት ከምዝብልዎ እቲ ኣንበጣ ንእኽሊ ወዲኡ ኣብ ነብስና ብምምጻእ የዕንትና ከየጥፍኣና ንፈርሕ ኣሎና ይብሉ።እዚ ኣንበጣ ዋላ ብጥይትን ሞግልሕ ድምጽን እሽ ነቅ ዘይብል ብምባል ደረቐኛ ኣንበጣ መጺኡና ይብሉ ኣለዉ።

ኣብ ከም'ዚ ሕማቕ ተርእዮ ይትረፍ ንጎረቤትካን ምሳኻ ሓቢሩ ዝተቃለሰ ህዝቢ ንካልእ ዓለም እውን ሕማቕ ኣይትምነየሉን ኢኻ። ህዝቢ ትግራይ ብስሙ ዝተመንዝዔ ቢልዮናት ዶላራት ኣብ ጅባ ሓለፍቲ ወያነ ኣሎ። ብዓቢኡ ኢፎርት(EFFORT) ዝብሃል ትካል ከም'ቲ ኣቦይ ስብሓት ሓላፊ እዛ ትካል ዝብልዎ ኣብ ኢትዮጵያ መወዳድርቲ ዘይብሉ ዝሃብተመ ትካል እዩ፣ እዚ ንብረት ህዝቢ ትግራይ እዩ ኢሉ ደጋጊሙ ይገልጽ ኣሎ። ህዝቢ ትግራይ ሕጂ እዩ ኣብ'ቲ ዝኸፍኤ ጸገም ዘሎ። እዚ ካብ ህዝቢ ኤርትራን ኢትዮጵያን ተዘሚቱ ተኣኪቡ ዞሎ ሃብቲ ሕጂ መድሓን ነብሱ ክኸውን ኣለዎ።

ሸቐጥ ወያነን ባንዳታት ኤርትራን ግን ኣይውዳእን እዩ። ኣብ መንጎ ህዝቢ ትግራይን ህዝቢ ኤርትራን ዋላ ሓንቲ ጽልኢ የለን። መንግስትን ህዝብን ኤርትራ ንህዝቢ ትግራይ ዝጸልእ ነይሩ እንተዝኸውን ንኣሽሓት ተጋደልቲ ደምሒት ንልዕሊ ዓሰርተ ዓመታት መግቦምን፣ መጽለሊኦምን፣ስንቆምን ዕጥቆምን ኣንጻር እዚ ሽፍታ ወያነ ክቃለሱ ኣይምሓገዝዎምን።

ኤርትራውያን ብውልቂ ንህዝቢ ትግራይ ምድጋፍ ጽቡቅ እዩ። እቲ ዝወሃብ ሓገዝ ንህዝቢ ትግራይ ክበጽሖ ድዩ'ኸ? ወይሲ ወያነ ንህዝቢ ኤርትራ ንክወርር ኢና ንሕግዝ ዞለና? ካብ ንፖሎቲካዊ ሸቀጥ ሓገዝ ኤርትራውያን ተዋሂቡ ዝብሃል፣ ህዝቢ ትግራይ ምስ ወያነ ዘሎ ኣብ ፈቀዶ ኣሜሪካን ካናዳን ብገንዘብ ህዝቢ ትግራይ ቪላታትን ገዛውትን ዝዕድግዎ ዘለዉ ህዝቦም ካብ ሽግሩ ንከድሕኑ እዚ ዘይተኣደነ ገንዘብ ህዝቢ፣ ህዝቦም ይጠቀመሉ።

መሳሰይቲ ወያነ ብገንዘብ ተዓዲጎም ንሃገሮም ክዕንዉ ዝተበገሱ ባንዳን ደቂ ባንዳን ኣለም ጎይትኦም፣ ሓረጉ ቀለታ፣ ኣማኒኤል እያሱን ጉጅለ ይኣክልን ካብቲ ብወያነ ዝተኸፍልዎ ገንዘብ እንተኣበርከቱ "ዝበላዕክምዎ ምለሱ ብሰማይ ከይትኽሰሱ" ጥራሕ ኢና ክንብሎም እንደሊ።

ግብረሰናይ ኣብ ገዛኻ እዩ ዝጅመር፣ ህዝብኻ ኣብ ሽግር እንዳሃለወ ሓገዝካ ከይተበርክት ምስምስ እንዳሃብካ ንጉዕዙይ ዕላማ ይኣክል መፋተዊ ምስ መሪሕነት ወያነ ክገብርዎ ገበን እዩ። እቲ ገበን ንህዝቢ ትግራይ ምሕጋዝ ኣይኮነን፣ ብስም ህዝቢ ትግራይ ምሽቃጥ ግን ዓቢ ገበን እዩ። ህዝቢ ትግራይ ሕማቅ ክረክብ ትምኒትን ድሌትን ህዝቢ ኤርትራ ኣይኮነን። እቶም ንፖለቲካዊ ሸቀጥ መነባብርኦም ምስ ዲጂታል ወያነ ኮይኖም ዘውደኽድኹ ዘለዉ "ኣዲኣ ገዲፋስ ሓትንኣ ትናፍቕ" ጥራሕ ኢና እንብሎም።

እዚ ኩሉ ህዝቢ ትግራይ ዝረኽቦ ዘሎ ጸገም በቲ ኩፉእ ባህርያት መሪሕነት ወያነ እዩ። ህዝቢ ኤርትራ ቀሲኑ ከይሓድር ዶቡ ከይሕንጸጽ ብሰላም ምስ ሙሉእ ህዝቢ ኢትዮጵያ ንከይንነብር ዝግበር ውዲት ፍረ ውጺኢቱ እዩ። ህዝቢ ትግራይ ክነቅሕ፣ ምስ ኤርትራውያን ኣሕዋቶም ክተሓጋገዙን ኣንጻር ጒሒላ ጭፍራ ክላዓሉ ኣለዎም።

ግርማይ የማነ tzinaat@gmail.com
ርያድ ስዑዲ ዓረብ

 መስከረም 10-11-2020

ባይቶ ኤርትራውያን ዲሲን ከባቢኣን፡ ብ 08-29-2020 መስራቲ ጉባኤ ብምክያድ 11 ዝኣባላታ ፈጻሚት ሽማግለን ሰለስተ ተጠባበቕትን ከም ዝመርረጸት ግን ብሰንኪ ሕጽረት ግዜ፡ ኣማኻርትን ተቖጻጸርትን ከም ዘይመረጸት ኣብቲ ዝውጽኣቶ ወግዓዊ መግለጺ ጠቒሳ ምንባራ ይዝከር።

ትማሊ ቀዳም 10-10-2020፡ ብዙም፡ ካብ ሰዓት 2፡00 ድቀ-8:30 ድቀ፡ መቐጸልታ ዋዕላ ናይቲ ኣቐዲሙ ብ08-29-2020 ዝተኻየደ ዋዕላ ተዛዚሙ። ብመሰረት ዓንዲ ሕጊ ባይቶ ኤርትራውያን ዲሲን ከባቢኣን፤ ነቶም ኣማኸርቲ ባይቶን ተቕጻጸርትን እተመርጽ፤ ሰለስተ ዝኣባላታ ኣማርጺት ኮሚቲ ብሙቓም፡ 9 ዝኣባላታ ናይ ኣማኻርትን ዕርቅን ሽማግለን 3 ዝኣባላታ ተቖጻጻሪት ሽማግለን ብምምራጽ ብወግዒ ከም ዝቖማ ከነብስር ንፈቱ።

ሰለስተ ኣጀንዳታት

ኣብቲ ናይ ትማሊ ዋዕላ፤ ናብ ተሳተፍቲ ዘቕረቡ 3 ትወሰኽቲ ኣጀንዳታት፡ ናብ ክትዕ ቀሪቦም፡ ኣብ ድምጺ ቀሪቦም፡ ደምጺ ስለ ዝተዋህቦም፡ ከም ወሳኔ ናይቲ ዋዕላ ተመዝጊብም። እቶም ውሳነታት፤ ምልክት ወይ ሎጎ ናይ ማሕበር ዝምልከት፤ መጠን ወርሓዊ ውጽኢት፤ ቤት ጽሕፈት ማሕበር ኣብ ዲሲ ከይተወሰነ፡ ዝሓሸ ኣማራጺ እንተተረኺቡ ኣብ መሪላንድ ወይ ቨርጂንዮ ክኾነሉ ዝኽእል መገዲ ምድላይ ዝብሉ እዮም።

ንድፊ ደምዳሚ ኣዋጅ

ብተውሳኺ፤ ከም ደምዳሚ መግለጺ ምስራታ ባይቶ ኤርትራውያን ዲሲን ከባቢኣን፡ ሓደ ኣገድስትን ከብድትን መርገጻት ዝሓዘ ንድፊ ንኽትዕ ቀሪቡ። ተሳታፋይ ብዝሃቦ ርእይቶ መሰረት ትጻፊፉ ክእውጅ ብድምጺ ተወሲኑ።

እቲ ናይ ደምዳሚ መግለጺ/ኣዋጅ ንድፊ፤ ኩሎም፡ ንጉዳይ ኤርትራ ዝምልከቱ መሰራትውያን ጉዳያት ዘልዓል ኣብ ርእሲ ምንባሩ፤ ንመራሒ መንግስቲ ኢትዮጵያ፡ ጠ/ሚ ኣቢይ፡ ሓይል መጠንቀቕታ ኣቕሪቡ ኣሎ። እቲ መጠንቀቕታ፤ ሓጋጊ ኣካል ዘይብሉን ሓጋጊ ኣካል ዘይጽደቖን ዝኾነ ምስ ፕረሲደንት ኢሰያስ ዝግበር ውዕል ከም ዘይተገበረ ዝፍለጥ፤ ዘይሕጋውን ከም ዝኾነ ዝጠቐሰ ንድፊ እዩ ነይሩ።

ኣንስትኹም ኣበይ ኣለዋ፤ ተሳዒሩ?

ባይቶ ኤርትራውያን ዲሲን ከባቢኣን፡ እቲ ዝብዝሔ ሰብ ሓዳር ዝሳተፍዎ ባይቶን ምንቅስቓስን ጣራይ ዘይኮነ፤ ብደረጃ ኣመራርሓን ኣብ ሽማግለታት ተሳትፎን ሰብ ሓደር ብርክት ዝበሉ ከም ዝለዉ ብሓብን እንዛረበሉን፡  እቲ ኣበይ ኣለዋ ኣንስትኹም፤ ኣበይ ኣለዉ ሰብኡትክን ዝብለ እንዳተሳዕረ ይኸይድ ከም ዝሎ ከንካፍል ንደሊ። እዚ ማለት ግን ከመቲ ኣብ ድሕሪ ሓያል ሰብኣይ ሓያል ሰበይቲ ከም ዘላ ዝበሃል ቤተ-ሰብ ይኣክል ተቓለሲት ቤት-ሰብ  ምዃና ክስምረሉ ይግባእ።

መስከረም ( ተሳታፊ ዋዕላ)